Jeżeli zauważysz na swoim ciele wrzecionowate pasma równoległych linii, różniące się kolorem i fakturą od reszty skóry, możesz podejrzewać, że masz rozstępy. Pojawiają się one zwykle po ciąży lub nagłej zmianie wagi – najczęściej umiejscowione są na brzuchu, piersiach, ramionach, udach i pośladkach, ale praktycznie mogą „zaatakować” każdą część ciała. Niedawno powstałe mają kolor od jasnego różu po czerwień, brąz, fiolet, z czasem stają się srebrzysto-szarawe. Dotykając ich palcami, można wyczuć na skórze wypukłość lub wklęśnięcie. Mimo że nie są niebezpieczne dla zdrowia, czasami powodują świąd lub lekki ból. Mało kto je lubi – stanowią estetyczny defekt, którego większość z nas z chęcią pozbyłaby się na zawsze.
Aby dowiedzieć się, dlaczego powstają, należy sobie wyobrazić budowę ludzkiej skóry – składa się ona z trzech kluczowych warstw: naskórka (warstwy zewnętrznej), skóry właściwej (warstwy środkowej) oraz tkanki podskórnej (najgłębiej położonej warstwy). Rozstępy tworzą się w skórze właściwej, gdy tkanka łączna jest “rozciągnięta” poza granice jej elastyczności. Może stać się tak wskutek gwałtownego wzrostu lub gwałtownych wahań masy ciała – zazwyczaj mocne włókna kolagenowe w skórze są w stanie znacznie się rozciągnąć, pod warunkiem że dzieje się to stopniowo i powoli. Jednak gdy ten proces zachodzi zbyt szybko, zaczynają one pękać. Przy okazji dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych, dlatego na początku rozstępy podbarwione są krwią. Z czasem naczynia krwionośne zamykają się, a mniej rzucający się w oczy, jasny kolor rozstępów to po prostu warstwa tłuszczu, prześwitująca spod uszkodzonych włókien.
Stwierdzono, że objawy rozstępów są wynikiem nadmiernego rozciągnięcia skóry lub zwiększenia poziomu kortyzonu w organizmie. Kortyzon jest hormonem, naturalnie produkowanym przez korę nadnerczy. Jednak pojawienie się go w zbyt dużej ilości może sprawić, że skóra straci swoją elastyczność.
W pewnych okolicznościach rozstępy są powszechne:
- U wielu kobiet rozstępy pojawiają się podczas ciąży, ponieważ skóra brzucha rozciąga się na wiele sposobów, aby zapewnić miejsce dla rozwijającego się dziecka.
- Rozstępy mogą mieć związek z gwałtownym odchudzaniem się i przybieraniem na wadze
- Nastolatki zauważają u siebie rozstępy wskutek nagłego „skoku” wzrostu, co zdarza się w okresie dojrzewania; u dziewcząt mogą one pojawiać się również na biuście, w związku z jego gwałtownym powiększaniem
- Intensywny trening i rozbudowywanie masy mięśniowej w krótkim czasie powoduje, że skóra nie wytrzymuje rozciągania i zaczyna „pękać”
- Zewnętrzne i wewnętrzne leki kortykosteroidowe (tabletki, maści itd.) mogą powodować rozstępy poprzez zmniejszenie zdolności rozciągania skóry.
- Zaburzenia funkcjonowania gruczołu nadnerczy również mogą powodować rozstępy, zwiększając ilość kortyzonu w organizmie.
Ryzyko wystąpienia rozstępów zwiększają również następujące czynniki:
- Płeć żeńska (choć rozstępy mogą pojawić się również u mężczyzn)
- Dziedziczna skłonność do rozstępów
- Ciąża mnoga lub wydanie na świat potomka o dużej masie urodzonej
- Nadwaga
- Stosowanie leków kortykosteroidowych
- Mechaniczne rozciąganie skóry (np. podczas intensywnego treningu)
- Zaburzona gospodarka wodna organizmu
- Nadmierne spożycie napojów alkoholowych
Choć w każdej drogerii znajdziesz kremy, balsamy i żele „na rozstępy”, tak naprawdę nie obiecuj sobie po nich zbyt wiele – realnie mogą one poprawić kondycję skóry i zmniejszyć widoczność rozstępów, ale na pewno nie usuną trwale problemu. Znacznie większe możliwości działania dają profesjonalne zabiegi kosmetyczne, zwłaszcza chirurgia laserowa, ale i tak stopień ich skuteczności jest ograniczony.
Mimo że świeże rozstępy wyglądają dość drastycznie, z upływem czasu zmieniają kolor i stają się mniej widoczne. Na przykład te powstałe podczas ciąży są mniej zauważalne po 6-12 miesiącach od porodu. Do tego czasu dobrym wyjściem będzie stosowanie kosmetycznego kamuflażu, który pomoże doraźnie ukryć niedoskonałości skóry – może to być na przykład balsam do ciała z pigmentami.
W zapobieganiu rozstępom wiele osób stosuje naturalne substancje natłuszczające – oliwkę dla dzieci, masło kakaowe czy oliwę z oliwek. Faktem jest, że traktowana w ten sposób skóra jest doskonale odżywiona i nawilżona, nie grozi jej przesuszenie, a świąd związany z rozciąganiem włókien przestaje stanowić problem. Przeprowadzone testy nie potwierdzają znaczącej skuteczności tych preparatów, ale mimo to cieszą się one sporym powodzeniem wśród klientów. Wyjątek stanowi delikatny olejek z gorzkich migdałów – w połączeniu z 15–minutowym masażem (i tylko w taki sposób!) zmniejsza on ryzyko pojawienia się rozstępów, co udało się potwierdzić odpowiednimi badaniami. Powinnaś jednak uważać, jeśli jesteś w ciąży – gorzkie migdały zawierają toksyczny glikozyd cyjanogenny. Często substancja ta jest usuwana w procesie produkcji olejku, trzeba jednak potwierdzić u sprzedawcy, że oferowany przez niego produkt jest rekomendowany dla kobiet w ciąży. W przypadku wątpliwości sięgnij po olejek ze słodkich migdałów – jest bezpieczny, wywiera zbawienny wpływ na skórę, a jego efektywność w zapobieganiu rozstępom możesz ocenić sama.
Choć walka z istniejącymi rozstępami jest trudna, masz w niej kilku sprzymierzeńców. Należą do nich preparaty z kwasem retinowym czyli tretynoiną, powszechnie stosowane jako antidotum na trądzik i nadmierne rogowacenie naskórka. Stymulują one produkcję włókien kolagenowych w skórze, a badania wykazały, że ich miejscowe stosowanie na rozstępy we wczesnym stadium zaawansowania może zmniejszyć długość pęknięć nawet do 20% w przeciągu kilku miesięcy. Dzięki nim miejsca dotknięte rozstępami zaczynają przypominać zdrową skórę. Pamiętaj – wszystkie preparaty z kwasem retinowym mogą powodować wrodzone wady płodu, dlatego nie wolno ich stosować w ciąży i podczas karmienia piersią!
Warto także przetestować żel silikonowy – jest on dostępny w aptekach pod różnymi nazwami, wykorzystuje się go do leczenia blizn różnego rodzaju. Jego działanie polega na zwiększeniu poziomu kolagenu oraz zmniejszeniu pigmentacji w miejscach dotkniętych rozstępami. Musisz uzbroić się w cierpliwość – na jakiekolwiek rezultaty możesz liczyć po upływie kilku tygodni.
Z gabinetowych zabiegów kosmetycznych możesz spróbować mikrodermabrazji. Zabieg ten jest stosowany w leczeniu wielu skórnych problemów: trądziku, blizn potrądzikowych i przebarwień. Wykonuje się go specjalnym urządzeniem, które za pomocą diamentowych lub korundowych opiłków „poleruje” skórę, a potem, za pomocą próżni, zasysa zarówno opiłki, jak i obumarłe komórki skóry. Po usunięciu naskórka, głębsza warstwa skóry zostaje pobudzona do wzrostu i staje się bardziej elastyczna. W przypadku rozstępów mikrodermabrazja pomaga skorygować kontur skóry i poprawić jej koloryt. Jej skuteczność wzrasta, jeśli rozstępy są świeże.
Dobre efekty przynoszą również zabiegi z głębokim peelingiem, z użyciem np. kwasu glikolowego. Tutaj również, jak w przypadku mikrodermabrazji, złuszczona zostaje wierzchnia warstwa skóry i pobudzone do regeneracji warstwy głębsze. Jednak złuszczanie nie jest przeprowadzone w sposób mechaniczny, tylko za pomocą substancji chemicznej, czyli właśnie kwasu.
Mezoterapia igłowa polega na wprowadzaniu pod skórę substancji leczniczych poprzez jej nakłuwanie za pomocą igły i strzykawki. Specjalne, wieloskładnikowe preparaty, aplikowane właśnie w ten sposób, wzmacniają włókna kolagenowe, nawilżają i przyspieszają regenerację skóry. W celu uzyskania widocznych efektów trzeba wziąć kilka tego typu zabiegów.
Zdecydowanie najbardziej skuteczną metodą w usuwaniu zarówno świeżych, jak i starszych rozstępów jest laseroterapia, zwłaszcza w połączeniu z innymi metodami leczenia. Zmniejsza ona widoczność rozstępów oraz regeneruje tkanki. Terapie laserowe działają przy użyciu fali świetlnej, która pobudza wzrost kolagenu i elastyny. W przypadku nowopowstałych rozstępów najlepsze wyniki uzyskuje się za pomocą barwnikowego lasera pulsacyjnego. Starsze są bardziej podatne na laser frakcyjny.
Możesz także wypróbować różne alternatywne metody leczenia rozstępów – na rynku nie brak preparatów, zawierających aktywne roślinne wyciągi z aloesu, wąkrotki azjatyckiej czy lucerny, witaminy, olejek z drzewa herbacianego, kwasy owocowe, sok z cytryny czy kwas hialuronowy. Być może nie spowodują one widocznej redukcji rozstępów, ale na pewno poprawią kondycję Twojej skóry i choćby z tego powodu warto je wypróbować.
A gdyby tak nie dopuścić w ogóle do pojawienia się rozstępów? Prawdopodobnie jest to niemożliwe, ale zawsze można zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia. W tym celu spróbuj przestrzegać kilku prostych zasad:
- Utrzymuj prawidłową masę ciała
- Nie dopuść, żeby pojawił się u Ciebie efekt jo-jo
- Stosuj zróżnicowaną dietę bogatą w substancje będące sprzymierzeńcami zdrowej skóry: witaminy A i C oraz mikroelementy: cynk i krzem
- W czasie ciąży jedz „dla dwojga”, nie „za dwoje”, co uchroni Cię przed szybkim i gwałtownym przyrostem masy ciała
- Nie żałuj sobie wody (norma to 6-8 szklanek dziennie)
Gdy jesteś w ciąży i nie możesz sobie pozwolić na niektóre sposoby walki z rozstępami, wypróbuj te sposoby:
- Jedz dużo… galaretek. Żelatyna wspaniale wzmacnia elastyczność skóry
- Wypijaj jeszcze więcej wody niż zazwyczaj – nawet do 12 szklanek dziennie
- Zadbaj, by w Twojej diecie nie zabrakło witaminy C – oczywiście, tej z naturalnych źródeł. Znajdziesz ją w m.in. w zielonej pietruszce, brokułach, papryce czy porzeczkach.
- Wzbogać dietę w cynk – znajdziesz go w drobiu, wołowinie, jajach, orzechach, roślinach strączkowych i produktach zbożowych pełnoziarnistych.
- Dbaj o systematyczne nawilżanie i natłuszczanie skóry brzucha
Przede wszystkim staraj się akceptować swoje ciało i myśleć pozytywnie – mimo że irytujące, rozstępy (zwłaszcza te starsze), nie rzucają się w oczy aż tak bardzo. Nie są także dowodem, że o siebie nie dbasz albo że prowadzisz niezdrowy tryb życia – w dzisiejszych czasach mogą przydarzyć się każdemu, mają je nawet nastolatki. Może więc nie warto aż tak nimi się przejmować i popadać we frustrację i jedynie dbać (w granicach rozsądku) o zmniejszenie ich widoczności?
